تانکرهای معمولی حمل قیر

ظرفیت تانکرهای معمولی حمل قیر بین  16 تا 22 تن می باشد.

امکان افزایش ظرفیت آنها به دلیل محدودیت در بارهای محوری جاده ها وجود ندارد. در کشور ما نیز از این نوع تانکر برای حمل و نقل قیر استفاده می شود. سیستم گرمایش آنها، شعله مستقیم حاصل از گازوئیل و یا گاز Direct fried-oil or gas است. در این روش از مشعل برای ایجاد گرمایش استفاده می شود که به وسیله گازوئیل یا گاز از نازلی که در داخل لوله تعبیه شده، تغذیه و با سوختن آن گرمایش لازم ایجاد می شود. مشعل مربوطه اساساً از نوع ویژه و مختص به تانکر می باشد. لوله هم به شکل L یا U است که از دو انتهای مخزن عبور می کند و گازهای خروجی حاصل از سوختن سوخت وارد هوا می شود.

وزن حجمی قیر

وزن حجمی قیر یا به عبارت دیگر همان وزن مخصوص عبارتست از جرم حجم معینی از قیر نسبت به جرم همان حجم از آب.

جهت انجام آزمایش بالا، استانداردهایی تدوین و تصویب گردیده و از وسایل و تجهیزات آژمایشگاهی خاصی استفاده می گردد.

حلال قیر

به منظور تعیین درجه خلوص قیر از روی ناخالصی های قیر می توان نمونه ای از آن را در یک حلال قیر مانند سولفور کربن حل کرد.

از دیگر کاربردهای حلال قیر می توان به تهیه قیر مایع به وسیله حرارت دادن و رقیق نمودن آن با حلال های مناسب و تهیه امولسیون آن اشاره کرد.

تعرفه صادرات قیر

تعرفه صادرات قیر بسته به گرید و نوع محصول قیری از مقادیر متفاوتی برخوردار می باشد.

طی چند سال اخیر، قیر به عنوان یکی از پرفروش ترین محصولات پتروشیمی معرفی شده و هر هفته حجم قابل توجهی از این محصولات توسط خریداران خارجی خریداری می گردد.

قیرهای دمیده

قیر دمیده از دمیدن هوای داغ به قیر خالص در مرحله آخر عمل تصفیه به دست می آید .  در این فرآیند ، هوای داغ با دمای 200 تا 300 درجه سانتی گراد توسط لوله های سوراخ دار به محفظه حاوی قیر دمیده می شود . در اثر انجام این فرآیند ، اتم های هیدروژن موجود در مولکول های هیدروکربورهای قیر ، با اکسیژن هوا ترکیب می شود و با تشکیل آب ، عمل بسپارش اتفاق می افتد . قیر دمیده نسبت به قیر خالص دارای درجه نفوذ کمتری است ، درجه نرمی بیشتری دارد و حساسیت کم تری نسبت به تغییرات دما دارد . این نوع قیر بیشتر در ساختن ورق های پوشش بام ، باتری اتومبیل و اندودکاری مورد استفاده قرار می گیرد . علامت اختصاری قیر دمیده R می باشد . مثلا قیر R 80/25 به معنای قیر دمیده با درجه نرمی 80 و درجه نفوذ 25 می باشد .

مشخصات قیر 40/50:
قیری است که از طریق انجام فرآیند هوادهی بر روی وکیوم باتوم (ماده اولیه تولید قیر که از ته مانده برج تقطیر در خلاء پالایشگاه های نفت گرفته می شود) در واحد های قیر سازی به دست می آید و درجه نفوذپذیری آن (تعیین مقدار سفتی قیر ) آن بین 40 تا 50 باشد
کاربرد: عمده ترین کاربرد متداول این محصول در مناطق گرمسیری می باشد.

مشخصات قیر 60/70:
قیری است که از طریق انجام فرآیند هوادهی بر روی وکیوم باتوم (ماده اولیه تولید قیر که از ته مانده برج تقطیر در خلاء پالایشگاه های نفت گرفته می شود) در واحد های قیر سازی به دست می آید و درجه نفوذپذیری آن (تعیین مقدار سفتی قیر ) آن بین 60 تا 70 باشد
کاربرد: عمده ترین کاربرد متداول این محصول در مناطق معتدل می باشد.

مشخصات قیر 85/100:
قیری است که از طریق انجام فرآیند هوادهی بر روی وکیوم باتوم (ماده اولیه تولید قیر که از ته مانده برج تقطیر در خلاء پالایشگاه های نفت گرفته می شود) در واحد های قیر سازی به دست می آید و درجه نفوذپذیری آن (تعیین مقدار سفتی قیر ) آن بین85 تا 100 باشد
کاربرد: عمده ترین کاربرد متداول این محصول در مناطق سردسیر می باشد.

فرایند تولید قیر

1- فرآیند ناپیوسته (Batch Process) 
در فرآیند ناپیوسته ، برج هوادهی با حجم معین از خوراک پر شده و پس از دمیدن هوا با شرایط از پیش تعیین شده( دمای واکنش، زمان، مقدار خوراک) و رسیدن محصول به مشخصات مورد نظر، برج تخلیه گردیده و محصول در مخازن مورد نظر وارد می گردد.
اجزای اصلی واحد هوادهی ناپیوسته عبارتند از:
کوره پیش گرم کن(Pre Heater)
دمنده هوا یا کمپرسور(Blower or Compressor)
برج هوادهی(Oxidizer Tower) 
سیستمی برای جمع آوری و سوزاندن بخارات

2- فرآیند پیوسته (Continues Process) 
در فرآیند پیوسته ، خوراک با دبی معین و قابل کنترل و دمای از پیش تعیین شده به صورت پیوسته وارد برج هوادهی شده و پس از انجام عملیات هوادهی در شرایط ثابت عملیاتی، به صورت پیوسته از برج هوادهی خارج می شود. این روش تهیه قیر که در پالایشگاهها مورد استفاده قرار می گیرد به خاطر مزایای زیر مورد توجه می باشد:
کاهش بخارات آلاینده ایجاد شده 
کاهش هزینه تجهیزات و نگهداری
افزایش راندمان و مقدار تولید در واحد زمان 
کاهش بار حرارتی پیش گرم کن های خوراک
آسانی عملیات کنترل و انجام فرآیند بخاطر ماهیت پیوسته فرآیند
کمتر شدن هوای مصرفی و کوتاه شدن زمان هوادهی به خاطر استفاده بهینه از هوای دمیده شده 
انجام هوادهی در برجهای افقی و عمودی امکان پذیر است که برجهای عمودی بدلیل بالاتر بودن راند مان ترجیح داده می شوند. پارامترهای موثر در هوادهی عمدتا شامل ویسکوزیته خوراک ، دمای خوراک ، شکل هندسی برج می باشند. در توضیح این پارامتر ها می توان گفت چنانچه ویسکوزیته خوراک میزان هوا یا دمای فرآیند و یا نسبت ارتفاع به قطر برج( تا حد معینی) بیشتر باشد، سرعت واکنش بیشتر خواهد بود. واکنش اکسیداسیون واکنشی گرمازا است ، لذا برای کنترل دما و خارج کردن گرمای اضافه بایستی از مبدل یا مبدل های حرارتی با ظرفیت متناسب با دمای مطلوب استفاده نمود.
همانگونه که قبلا بیان گردید ، طی فرآیند هوادهی یا اکسیداسیون ، هوا از داخل قیر عبور کرده و اکسیژن آن با مولکولهای قیر وارد فعل و انفعال می گردد. بخارات حاصل از این فرآیند (Process Fumes) شامل کمتر از 10% اکسیژن و ترکیبات متنوعی مانند بخار آب، آلدییدها، کتن ها،CO ،CO2 ،اکسیدهای نیتروژن، متان ، نیتروژن، ترکیبات گوگردی(H2S,SO2) و در نهایت "هیدروکربنهای روغنی نفتی" می باشد. این هیدروکربنها به واسطه جریان شدید هوای دمیده ، یا بصورت بخار و یا مایع همراه با هوا(Entrainment) از برج خارج می شوند و بخشی از آنها در مراحل بعدی کندانس(Condense) می شوند. این هیدروکربنها به نام "روغنهای فرآیند " یا (Process Oils) نامیده می شوند بخارات این فرآیند هوادهی (Process Fumes) بطور معمول توسط مجموعه ای از دستگاههای جداسازی شده مورد تصفیه قرار می گیرند تا روغنهای همراه (و یا بعدا کندانس شده) جداسازی شده و سپس بخارات سوزانده می شوند . میزان درصد اتلاف خوراک در فرآیند هوادهی معمولا بین (2- 5/0) % وزنی متغیر می باشد، این میزان به عوامل متعددی از جمله ویسکوزیته خوراک ، دما، زمان هوادهی و ... بستگی دارد. قسمت اعظم بخارات فرایند شامل این اتلاف می باشد. رهایی از معضلات مربوط به بخارات فرآیند مشکلی است که معمولا راه حل صد در صد رضایت بخشی ندارد. این بخارات بوی نامطبوعی نیز دارند که ناشی از ترکیبات ایجاد شده در فرآیند اکسیداسیون می باشند. بخش روغنهای همراه (Entrained Oils) شامل هیدروکربنهای فرار تر موجود در خوراک می باشند. جهت روغن زدایی نسبی از گازهای خروجی برج هوادهی ، یک Knok Out Drumساده و یا تله بخار(Vapor Trap) لازم می باشد. در برخی مواقعKnok Out Drum به اسپری آب مجهز می باشد که باعث روغن زدایی بیشتر خواهد شد که اصطلاحا به چگالنده تماسی (Contact Condenser) معروف می باشد. در برخی موارد دیگر به روشهایی از قبیل برگشت بخارات به دمنده(Blower) استفاده می شود . روش دیگر ، در مواقعی که فضای کافی وجود داشته باشد ، بکارگیری سیستم ساده زیر است:
بخارات از کندانسور(مبدل حرارتی) هوایی افقی و طویلی عبور کرده و در این مسیر قسمت اعظم روغنهای همراه جدا می شود و بخارات باقیمانده برای سوزاندن به یک کوره عمودی هدایت می گردد.

قیر و انواع آن

قیر ماده‌ای سیاه رنگ و خمیری شکل است و کاربرد آن در عایقکاری رطوبت و ساخت آسفالت می باشد. قیر انواع گوناگونی دارد که هر یک از انواع آن، دارای کاربرد خاصی است. قیر از مشتقات نفت است و اغلب در پالایشگاه نفت تولید می‌شود. قیر در سولفید کربن و تتراکلرید کربن کاملاً حل می‌شود و در دمای محیط، جامد است. اما با افزایش دما، به حالت خمیری درمی‌آید و پس از آن مایع می‌شود. کاربرد مهم قیر به علت وجود دو خاصیت مهم این ماده است؛ غیرقابل نفوذ بودن در برابر آب و چسپنده بودن.



  انواع قیر


قیر دمیده
قیر مخلوط یا محلول 
قیر امولسیون 
قیر طبیعی 
قیر نفتی 



  مشخصات قیر




شاخص ترین خاصیت قیر آن است که طی سالیان متمادی بدون تغییر شکل پایدار می ماند ، میزان پایداری نیز بستگی مستقیم به پایه نفتی تشکیل دهنده دارد.
از دیگر مشخصه های قیر به صورت زیر می باشد:

• بدون از دست دادن خواص در برخی ازحلال ها حل می شود
•  دارای رنگ ثابت
•  قابلیت ارتجاع
•  رطوبت به آن نفوذ نمی کند
• مقاوم در مقابل اسیدها ، بازها و نمک ها
• عایق جریان الکتریکی
• قابلیت چسبندگی

در مواردی نیز خواص مذکور حفظ نشده و قابلیت استفاده را ندارد از جمله می توان به نکات زیر اشاره کرد:

•  با تجزیه در حرارت زیاد که تبدیل به ذغال مشتعل می شود
•  در محیط مرطوب و آلوده به خاک نرم خاصیت چسبندگی اش را از دست می دهد
•  مقابل فشار و حلالها تغییر شکل می دهد.
• درجه نفوذ: برای تعیین میزان سختی قیر از آزمایش درجه نفوذ استفاده می کنند که در آن از یک سوزن استاندارد تحت بار 100 گرمی در مدت ۵ ثانیه به داخل قیر در دمای ۲۵ درجه نفوذ می‌کند. مقدار نفوذ برحسب دهم میلی متر درجه نفوذ نامیده می‌شود. هر چه درجه نفوذ کم تر باشد قیر سخت تر است.>
• درجه اشتعال: در درجه اشتعال گازهای متصاعداز آن، در نزدیکی شعله؛ مشتعل می شوند.>
• گرانروی : هر چه قیر روانی کمتری داشته باشد؛ خواص جامد بیشتری از خود نشان می دهد. واضح است در دماهای بالاتر روان تر است.>
• افت وزنی : در اثر تبخیر قسمتی از روغن‌ها و ترکیبات نفتی قیر دچار افت وزنی در دمای بالا می شود. این مشخصه نیز از خواص مهم قیر است.>
• درجه خلوص : می‌دانیم حلال قیر تترا کلرور کربن و سولفور کربن است. >بنابراین اگر نمونه‌ای از قیر را در هر یک از این مواد حل کنیم، ناخالصی‌های آن باقی می‌ماند و از آن جا درجه خلوص قیر را می‌توانیم تعیین کنیم. >
• درجه نرمی : دمایی است که در ان قیر از حالت جامد به مایع می رسد. درجه نرمی قیرهای معمولی حدود ۶۰ تا ۷۰ می‌باشد.>
• شکل پذیری یا انگمی : اگر نمونه‌ای از قیر با سطح مقطع ۱ سانتی متر مربع را با سرعت ۵ سانتی متر/دقیقه بکشیم، مقدار افزایش طول نمونه را قبل از پاره شدن خاصیت انگمی قیر گویند.>



  رده بندی قیرهای جامد

1-رده بندی بر حسب درجه نفوذ 
قیرهای رده pen در پالایشگاه از برج تقطیرمستقیما بدست می آیند و برای نامگذاری از درجه نفوذ آنها استفاده می شود؛مثلا قیر 70/60 (درجه نفوذ بین 60 تا70). برخی از این نوع قیر ها که درجه نفوذ بیشتری دارند( 60 تا 300 ) از تقطیر نفت خام بدست آمده که نرمتر اند و برخی دیگر با هوا دادن به قیر های با درجه نفوذ کمتر( 10 تا 60 ) ، عمل می آیند.
برخی ازانواع قیرکه مستقیما از تقطیر نفت خام تولید می شوند: 70/60 ، 200/180 ،150/130 ،100/85 و.....
با هوا دادن به برخی از قیر های فوق انواع دیگری از قیرها ازقبیل: 30/20 ، 40/30 ، 50/40 و... بدست می آید.
2-رده بندی قیرهای اکسیده شده یا دمیده ( R Grade )
هنگامی که قیر های نرم با مواد روغنی سنگین اکسیده می شوند، این نوع قیر بدست می آید و با فرآیند هوادهی برای مصارف راه سازی یا عایق و پوشش بام به رده ی قیر های pen یا جامد رده R تبدیل می شوند.
3- قیرهای گرانروی یا ویسکوزیتی ( Viscosity Grade )
دسته بندی دیگری علاوه بر موارد فوق وجود دارد که بشتر مورد نظر متخصصان فن است. لذا نام گذاری دیگری را این بار بر اساس گرانروی در نظر گرفته اند. 
4- رده بندی قیرها بر اساس درجه کارآیی ( PG)
رده بندی قیرها بر اساس میزان درجه کارآیی آنها سیستمی جدید است.